20 Temmuz 1785’te İstanbul’da doğan 2. Mahmud, 3. Selim’in gözetiminde iyi bir eğitim almış ve aynı onun gibi musikiyle ilgilenmiştir. Kabakçı Mustafa İsyanı’nın patlak vermesi sonucu tahttan indirilen 3. Selim’i tahta yeniden çıkarmak isteyen Alemdar Mustafa Paşa’nın yardımıyla, 4. Mustafa’nın cellatlarından kaçarak 28 Temmuz 1808’de tahta çıkmıştır. Tahta çıktıktan sonra Alemdar Paşa’yı sadrazam yapmıştır. Alemdar Paşa’nın arzusuyla ayanlarla Sened-i İttifak imzalanmış ve bu antlaşma sonucu ayanlar neredeyse İstanbul’dan bağımsız duruma gelmişlerdir.
3. Selim’in hayali olan fakat gerçekleştiremediği askeri alanda yenilikleri yeniden yapmaya kalkışarak 14 Ekim 1808’de Sekban-ı Cedid ordusunu kurdu.Avrupai tarzda eğitim alan asker ve subaylardan oluşan bu ordu geçmiş vakitlerde olduğu gibi yine yeniçerileri rahatsız etmişti. 14 Kasım 1808’de yeniçeri isyanı başladı. İsyan esnasında Alemdar Paşa öldürüldü ve isyancılar padişahın sarayını ablukaya aldılar. İsyancıların niyeti tahttan indirilen 4. Mustafa’ya eski ünvanını geri vermekti. 2. Mahmud bunun üzerine Mustafa’yı boğdurdu.İsyancılarla hayatta kalan tek hanedan üyesinin 2. Mahmud olduğu ve ondan başka kimsenin padişah olamayacağı konusunda anlaşma sağlanmaya çalışıldı. İkna olmayan ve sarayı abluka altına alan yeniçerilerin üzerine saldırı düzenlendi ve isyancılar dağıtıldı. Fakat isyan tam anlamıyla bastırılamamıştı. Yeniçerilerle görüşüldü ve bu görüşme sonucu Sekban-ı Cedid kaldırıldı.
Rusların bir süreliğine Fransızlar’la barış sağlaması ve Osmanlı’ya saldırı konusunda işbirliği yapma ihtimalleri Rus ordusunun Osmanlı’ya saldırmasına sebep oldu. 1809’dan 1812’ye kadar devam eden bu savaş, Ruslar için Fransız tehlikesinin yeniden canlanmasıyla sonlandırıldı ve 28 Eylül 1812’de Bükreş Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmanın içerisinde Sırplarla ilgili ayrıcalıklı maddeler ve Sırpların iç işlerinde serbestlik kazanması, ilerde Osmanlının başını çok ağrıtacak sorunların başlangıcı olarak görülebilir.
Sırp isyanının çıkması üzerine Osmanlı bölgeye asker göndermiş ve sükünet 1813 yılında sağlanmıştır. Fakat tanınan ayrıcalıkların artması Sırpların adım adım bağımsızlığa yaklaşmalarına sebep olmuştur.
1813 yılında, Vahabilerin Mekke ve Medine bölgelerinde çıkardıkları isyanı bastırmak üzere Tosun Paşa komutasındaki ordu bölgeye gönderildi. Tosun Paşa Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın oğluydu. Kısa sürede isyanı bastırdı ve yeniden aldığı şehirlerin anahtarlarını İstanbul’a gönderdi.
Tepedelenli Ali Paşa’nın görevden alınması sonucu çıkardığı isyan 1822’de bastırılmış ve Yanya valisi olarak görev yaptığı bölgede bu isyan sonucunda doğan otorite boşluğu büyük bir Yunan isyanının çıkmasına sebep olmuştur. 1821’de,Paşa’nın isyanı sırasında başlayan Yunan isyanı 1827 yılına kadar ancak bastırılabilmiştir.
Bu arada 2. Mahmut 1826’da yeni ordu Eşkinci Ocağı’nı kurdu. Yeniçeriler bu hareket sonrasında isyan ettiler.Artık Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması gerektiğini düşünen 2. Mahmud seferberlik ilan etti ve yeniçerilere savaş açtı. Vaka-i Hayriye olarak bilinen bu olay sonucunda yeniçerilerin neredeyse tamamı öldürüldü ve Yeniçeri Ocağı 16 Haziran 1826’da resmen kaldırıldı.Ocak kaldırıldıktan sonra da Asakir-i Mansure-i Muhammediye adıyla yeni ve modern bir ordu kurulması için çalışmalara başlandı.
İngiltere,Fransa ve Rusya’nın bağımsız bir Yunanistan stratejileri doğrultusunda Osmanlı’ya sundukları teklifler kabul edilmeyince bu üç devletten oluşan donanma,Osmanlı donanmasını Kasım 1827’de Navarin’de yok etmiştir. Ardından Fransız kuvvetleri Mora’yı işgal ettiler ve 1828 yılının sonlarında bölgeyi İngiltere ve Rusya ile kontrol altına aldılar ve Rusya Osmanlı’ya savaş açtı.
Rus kuvvetleri 22 Ağustos 1829’da Edirne’ye ulaştılar.Padişah sonunda barışı kabul etmek zorunda kaldı.İmzalanan Edirne Antlaşması sonucunda Osmanlı Balkanlar’daki hakimiyetini neredeyse tamamen kaybetti.1830 yılında Yunanistan’ın bağımsızlığı tanındı.
Mısır valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın 1831 yılında Suriye’ye girerek isyan etmesi üzerine 2.Mahmud paşanın üzerine bir ordu gönderdi.Fakat bu ordu Konya civarında yenildi.1833 yılında Kütahya’ya varan Mehmed Ali Paşa’nın oğlu İbrahim Paşa payitahtı tehdit eder durumdaydı.Bunun üzerine 2.Mahmud Rusya’dan askeri yardım talebinde bulundu.Bu gelişmeler sonucu 14 Mayıs 1833’te Kütahya Barış Antlaşması imzalandı ve antlaşmaya göre Mehmed Paşa ve oğluna varolan valiliklerine ek oalrak Şam ve Adana valilikleri verildi.
Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın 1839 yılında bağımsızlığını ilan etmesi üzerine iki ordu Nizip’te savaşa tutuştu.Osmanlı ordusu mağlup olarak savaş meydanından ayrıldı.Padişah bu ağır yenilgiyi öğrenemeden 1 Temmuz 1839’da vefat etti.
Eğitim,askeri,idari ve kılık kıyafet alanında yaptığı reformlarla o dönemin en yenilikçi padişahı olan 2.Mahmud’un naaşı Cağaloğlu’ndaki türbeye gömülmüştür.