1590 yılında Osmanlı topraklarında dünyaya gelen Kösem Sultan, Rum ya da Boşnak kökenli bir ailenin kızıydı. Doğum adı Anastasya’ydı fakat 14 yaşında Bosna Beylerbeyi tarafından saraya gönderildikten sonra adı Kösem olarak değişmiştir. Saraya gelişiyle herkesin dikkatini çeken Kösem Sultan, kısa bir süre sonra I. Ahmed’in ilgisini de çekmiş ve gözdeleri arasına girmiştir. Bir süre sonra da haseki ünvanını elde ederek sarayın en etkili ve ayrıcalıklı kadınlarından biri olmuştur.
Haseki, padişaha en yakın kadın anlamına gelen ve saray kadınlarının sahip olabileceği en üst ünvanlardan biriydi. Kendilerine ait ayrı odaları, mücevherleri, kürkleri olan hasekilerin emrine cariyeler ve askerler verilirdi. Fakat her haseki aynı derecede önem arz etmiyordu. Örneğin en büyük erkek çocuğun annesi olan kadın en kıdemli haseki iken hiç çocuk doğuramayanlar en alt kademede yer alıyordu. Hasekiler arasındaki hiyerarşi bu şekilde işlese de Kösem Sultan saray halkının alışagelmiş düzenini alt üst ederek I. Ahmed’e en yakın kadın olmuştur. I. Ahmed vefat edene kadar huzurlu bir hayat sürmüş, eşiyle birlikte dergahlara katılmış ve çocuklarıyla ilgilenmiştir.
I. Ahmed’in 27 yaş gibi çok erken bir zamanda tifüs hastalığından vefat etmesinin ardından tahta kardeşi I. Mustafa geçmiş ve Kösem Sultan’ı saraydan uzaklaştırmıştır. Çocuklarıyla birlikte saraydan uzakta bir müddet yaşasa da oğlu IV. Murad’ın tahta geçme sırası geldiğinde valide sultan ünvanını da ismine ekleyerek Topkapı Sarayı’na geri dönmüştür. Bu andan itibaren tahta geçen 11 yaşındaki oğluna akıl vererek onun kararlarının arkasındaki isim olan Kösem Sultan, daha sonra tahta geçen diğer oğlu I. İbrahim ve onun oğlu yani kendi torunu olan IV. Mehmet döneminde de ülkeyi perde arkasından yönetmiştir.