1589 yılında doğduğu varsayılan Kösem Sultan aslında Anastasya adında Rum kızıdır. Henüz çocuk yaşında Bosna Beylerbeyine verildikten sonra, Bosna Beylerbeyi Anastasya’yı Sultan 1. Ahmet’e hediye etmek amacıyla Pay-ı Tahta yollamıştır.
Hareme gelen Anastasya’ya burada gelenek üzerine Mahpeyker ( Ay yüzlü) ismi verilmiştir. Padişah 1. Ahmet ise Hasekisi olarak seçtiği Mahpeyker’e Kösem ismini vererek, anastasya’nın artık Kösem Sultan olarak bilinmesine sebebiyet vermiştir.
Henüz 14. yaşındayken Sultan 1. Ahmet’in haremine katılan ve 15 yaşındayken de Şehzade doğuran Kösem Sultan, iki oğlunun ve bir torunun tahta çıkışını görmüş ve küçük yaşta tahta çıkan şehzadeleri için Saltanat Naipliği yapmıştır.
Mahpeyker Kösem Sultan, bir yandan çok hayırsever bir Valide Sultan olarak bilinirken diğer bir yandan da evlat katili olarak da bilinmektedir. İktidarını kaybetmemek için elinden gelen her şeyi yapan Kösem Sultan, diğer bir yandan da halk arasında dualar lle anılan, ihtiyacı olan herkese elini uzatan yardımsever bir kişiliktir de.
Padişah 1. Ahmet’in 28 yaşında hastalık sonucunda vefat etmesi ile 1. Ahmet’in başka kadınlardan olma oğulları tahta çıktıktan sonra birkaç dalavere ile onları tahttan indirip oğlu 4. Murat’ı 12 yaşındayken tahta çıkarmış ve 10 yıl boyunca Saltanat Naibeliği yapmıştır. Bu sebepten dolayı da gerçek anlamda ilk Valide Sultan’ın Kösem Sultan olduğu tarihçiler tarafından belirtilmektedir.
4. Murat’ın da hastalık sonucunda ölmesi sonrasında, 4. Murat’ın şehzadesi olmamasını fırsat bilerek oğlu deli İbrahim olarak da bilinen 1. İbrahim’i tahta çıkartmış ve iktidarına devam etmiştir.
İbrahim’den sonra da torunu 5. Mehmet’i tahta çıkaran Kösem Sultan, 5. Mehmet’in annesi olan Turhan Sultan ile aralarında ıkan iktidar savaşında yenik düşmüş ve bir gece odasında yeniçeriler tarafından boğdurularak öldürülmüştür.